Giải mã 03 câu hỏi về quan trắc tự động

Quan trắc tự động là gì? Quan trắc tự động có những loại hình nào? Khi lắp đặt thiết bị, hệ thống về quan trắc tự động thì khách hàng chủ yếu quan tâm đến những điều gì? Hãy cùng BKCEMS tìm hiểu trong bài viết “Giải mã 03 câu hỏi về quan trắc tự động” dưới đây nhé!

I. QUAN TRẮC TỰ ĐỘNG LÀ GÌ?

Quan trắc tự động (hay còn gọi là quan trắc tự động hóa) là quá trình sử dụng các hệ thống và công nghệ tự động để giám sát và điều khiển các hoạt động và quy trình trong một hệ thống hoặc công việc cụ thể mà không cần sự can thiệp của con người. Mục tiêu của quản trắc tự động là cải thiện hiệu suất, đảm bảo độ tin cậy, giảm lỗi và tối ưu hóa các hoạt động.

Các hệ thống quan trắc tự động thường sử dụng cảm biến để thu thập dữ liệu từ môi trường hoặc quá trình được giám sát. Sau đó, các thuật toán và logic tự động được áp dụng để phân tích dữ liệu này và thực hiện các quyết định dựa trên nó. Kết quả của quan trắc tự động có thể là việc kích hoạt hệ thống máy móc, gửi thông báo hoặc báo cáo cho con người, hoặc thậm chí là tự động điều chỉnh các thông số hoạt động.

Quan trắc tự động được áp dụng rộng rãi tại Việt Nam từ những năm đầu thế kỉ 20. Trước đây nhà nước và các doanh nghiệp chưa thực sự dành nhiều sự quan tâm cho lĩnh vực quan trắc tự động. Tuy nhiên, từ khi xảy ra một loại sự cố môi trường, chúng ta đã quan tâm đến việc quan trắc môi trường để đưa ra những cảnh báo sớm. Một số sự cố môi trường đáng quan tâm:

• Vụ gây ô nhiễm môi trường biển do công ty Formosa “lộ ra” từ hiện tượng cá chết ngày 6-4-2016 trên vùng biển cảng Vũng Áng thuộc địa phận thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh. Hiện tượng thủy sản chết lan trên diện rộng, bắt đầu từ vùng ven biển Hà Tĩnh, lan tiếp dọc ven biển các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên-Huế.
• Vụ gây ô nhiễm môi trường trên sông Bưởi (Thanh Hóa) xảy ra từ tháng 3 và 4-2016 do nhà máy mía đường Hòa Bình (Hòa Bình) ở thượng nguồn sông Bưởi xả nước thải chưa qua xử lý ra môi trường, gây ô nhiễm hạ lưu sông Bưởi, làm cá sông và cá nuôi lồng bè chết hàng loạt ở huyện Thạch Thành (Thanh Hóa).
• Vụ gây ô nhiễm bước sông Cẩm Đàn, Sơn Động (Bắc Giang) được xác định do nước thải trong quá trình tuyển luyện khoáng sản có chứa bùn thải và nhiều chất độc của Công ty cổ phần tập đoàn khoáng sản Á Cường chưa được xử lý, xả trực tiếp ra sông.
• Vụ cá chết diện rộng tại hồ Tây, Hà Nội xảy ra từ cuối tháng 9, đầu tháng 10-2016, trong đó kết quả điều tra, xác minh cho thấy nguyên nhân làm cá chết là do nước hồ Tây bị ô nhiễm nặng chất hữu cơ.
• Vụ ô nhiễm môi trường từ sự cố vỡ cống thoát nước thải ngầm dưới dáy hồ chứa bùn thải từ nhà máy tuyển nổi chì kẽm của Công ty TNHH CKC tại Lạng Cá, thị trấn Pác Miêu, huyện Bảo Lâm (Cao Bằng) vào tháng 1-2016 làm khoáng 2.000m³ bùn thải thoát ra môi trường, chảy vào khu vực canh tác và chảy ra sông Gâm qua suối Bản Khun.
• Vụ gây ô nhiễm môi trường khu công nghiệp Tằng Loỏng (Lào Cai) được xác định kéo dài từ năm 2011 đến 2016 gây bức xúc với người dân.
• Vụ ô nhiễm môi trường do vỡ hồ chứa nước và bùn thải từ khai thác titan của công ty Tân Quang Cường, huyện Hàm Thuận Nam (Bình Thuận) xảy ra tháng 6-2016 đã làm tràn một lượng bùn thải lớn ra môi trường, chảy tràn qua đường nhựa ven biển khoảng 2km dọc bờ biển xã Thuận Quý tạo thành dòng nước đỏ ven bờ.

II. LOẠI HÌNH QUAN TRẮC TỰ ĐỘNG

2.1. Hệ thống quan trắc tự động khí thải

Hệ thống quan trắc khí thải tự động mà BKCEMS cung cấp đáp ứng theo yêu cầu kĩ thuật của Thông tư 10/2021/TT-BTNMT và nghị định 08/2022/NĐ-CP. Hệ thống quan trắc khí thải tự động bao gồm phần cứng và phần mềm để đo đạc liên tục các thành phần ô nhiễm trong khí thải, lưu trữ hiển thị dữ liệu tại chỗ, trên phần mềm, đồng thời được truyền về Sở TNMT theo quy định. Hệ thống được thiết kế, lắp đặt và vận hành phải đảm bảo ổn định, độ tin cậy và phù hợp với đặc trưng nguồn khí thải cũng như đáp ứng yêu cầu của cơ quan quản lý nhà nước.

Thông thường, các thiết bị được lắp trên ống khói bao gồm thiết bị đo bụi, lưu lượng, nhiệt độ, áp suất, thiết bị đo HCL, thiết bị đo NH3 còn thiết bị trong nhà trạm sẽ gồm các thiết bị phân tích, tủ điện điều khiển, đo lường, các hệ thống phụ trợ khác.

2.2. Hệ thống quan trắc tự động nước thải

Hệ thống quan trắc tự động nước thải của BKCEMS cung cấp đáp ứng theo yêu cầu kĩ thuật của Thông tư 10/2021/TT-BTNMT và nghị định 08/2022/NĐ-CP. Hệ thống thường bao gồm các cảm biến (cảm biến đo TSS, COD, NH4, pH, nhiệt độ), thiết bị đo lường (thiết bị đo TN, TP), và hệ thống thu thập dữ liệu để theo dõi các thông số quan trọng (Datalogger). Dữ liệu thu thập từ hệ thống này có thể được sử dụng để quản lý quá trình xử lý nước thải, đảm bảo tuân thủ các quy định môi trường, và đưa ra quyết định về việc điều chỉnh quá trình sản xuất hoặc xử lý nước thải để giảm thiểu tác động tiêu cực đối với môi trường.

Sơ đồ hệ thống quan trắc nước thải gồm: 

III. GIẢI MÃ NHỮNG CÂU HỎI HÓC BÚA TRONG QUAN TRẮC TỰ ĐỘNG

3.1. Có nhất thiết phải xây dựng nhà trạm trong quan trắc tự động không? 

=> BKCEMS trả lời: Việc xây dựng nhà trạm trong quan trắc tự động là không bắt buộc. Tuy nhiên, BKCEMS luôn tư vấn cho khách hàng nên ưu tiên thực hiện việc xây dựng nhà trạm để chưa các thiết bị quan trắc tự động vì một số lí do sau:

• Bảo quản thiết bị: Nhìn chung, các thiết bị quan trắc tự động khí thải, quan trắc tự động nước thải sẽ cần có thêm tủ phân tích hoặc tủ lấy mẫu và các thiết bị phụ trợ. Khi đặt thiết bị vào trong nhà điều hành, chúng ta sẽ tránh được những va đập rung lắc của thời tiết, hay tránh được sét đánh trực tiếp khi đặt thiết bị ở bên ngoài hoặc đặt dưới ống khói. Như vậy, thời gian bảo quản thiết bị và tuổi thọ của thiết bị sẽ tăng lên nhanh chóng. 
• Có không gian để vận hành thiết bị: Thiết bị hàng năm sẽ được định kì hiệu chuẩn, kiểm định lại, hoặc vận hành bằng chất chuẩn, khí chuẩn định kì 2 tuần/lần. Vì vậy nên có nhà trạm để người vận hành dễ dàng thao tác, thực hiện. 

3.2. Có bắt buộc phải lắp camera có chế độ xoay không? 

=> BKCEMS trả lời: Theo yêu cầu kĩ thuật của Thông tư 10/2021/TT-BTNMT, camera cần được lắp đặt là camera có chế độ xoay (xoay tự động, xoay bằng tay). Việc này để cơ quan quản lý nhà nước kiểm tra và giám sát dễ hơn khi quan sát hệ thống quan trắc tự động từ xa.  

3.3. Đối với trạm quan trắc tự động nước thải, nếu có nhiều nguồn xả thải thì làm thế nào? 

=> BKCEMS trả lời: Đối với trạm quan trắc tự động nước thải, điểm quan trắc là điểm xả thải của cuối cùng của hệ thống. Khi có nhiều điểm xả thải, điều bắt buộc là phải giám sát lưu lượng đầu vào của tất cả các điểm xả thải. Vì vậy, Chủ đầu tư cần lưu ý các nguồn xả thải để giám sát lưu lượng cho đúng!