Báo cáo quan trắc môi trường là gì? Đối tượng nào phải lập báo cáo quan trắc môi trường? Quy định hiện hành liên quan đến báo cáo quan trắc môi trường xem như nào? Hãy cùng BKCEMS tìm hiểu thông qua bài viết “Tìm hiểu báo cáo quan trắc môi trường”.

I. BÁO CÁO QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG ĐỊNH KỲ LÀ GÌ?

• Báo cáo quan trắc môi trường định kỳ là một tài liệu hoặc báo cáo được chuẩn bị và công bố định kỳ (thường là hàng năm) bởi một tổ chức, doanh nghiệp hoặc cơ quan chính phủ để cung cấp thông tin về tình hình môi trường trong một khoảng thời gian cụ thể. Báo cáo này thường chứa thông tin về tình hình môi trường, tác động của hoạt động con người lên môi trường, các chỉ số và thước đo liên quan đến ô nhiễm môi trường, sự thay đổi của môi trường tự nhiên và những biện pháp đã và đang được thực hiện để bảo vệ và cải thiện môi trường.
• Báo cáo quan trắc môi trường định kỳ là tên gọi mới thay thế cho tên gọi cũ là (báo cáo giám sát môi trường định kỳ theo thông tư 43). Là một hình thức đánh giá chất lượng ngắn hạn môi trường tại cơ sở và báo cáo quan trắc môi trường định kỳ về cơ quan có thẩm quyền như các chi cục bảo vệ môi trường, Phòng, Sở Tài nguyên và Môi trường.
• Báo cáo quan trắc môi trường giúp cung cấp số liệu cho Hệ thống quan trắc môi trường. 

II. MỤC TIÊU CỦA BÁO CÁO QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG

Mục tiêu của việc tổng hợp thông tin trong báo cáo quan trắc môi trường định kỳ thường bao gồm:

• Theo dõi thay đổi môi trường: Báo cáo quan trắc môi trường giúp theo dõi sự thay đổi của môi trường theo thời gian, bao gồm các biến đổi trong chất lượng không khí, nước, đất, và sự suy giảm của các loài sinh vật và hệ sinh thái.
• Xác định nguy cơ và vấn đề môi trường: Bằng cách thu thập dữ liệu và phân tích chúng, báo cáo quan trắc môi trường có thể xác định các nguy cơ và vấn đề môi trường tiềm năng hoặc hiện tại, chẳng hạn như ô nhiễm không khí, nước, đất hoặc sự suy giảm của các loài quý hiếm.
• Đo lường hiệu suất bảo vệ môi trường: Báo cáo quan trắc môi trường này có thể đánh giá hiệu suất của các biện pháp và chính sách bảo vệ môi trường đã
• Cung cấp thông tin cho quyết định chính trị và quản lý: Dữ liệu và thông tin trong báo cáo quan trắc môi trường có thể hỗ trợ quyết định chính trị và quản lý trong việc phát triển chính sách và biện pháp để bảo vệ và quản lý môi trường.
• Tạo động lực cho hành động bảo vệ môi trường: Báo cáo quan trắc môi trường này thường được công khai và có thể tạo áp lực từ phía cộng đồng, các tổ chức và công chúng để thúc đẩy hành động bảo vệ môi trường.
• Báo cáo quan trắc môi trường định kỳ thường phải tuân theo các quy định và tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế và phải được thực hiện bởi các chuyên gia hoặc tổ chức có chuyên môn về môi trường.

III. QUY TRÌNH LẬP BÁO CÁO QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG

Quy trình lập báo cáo quan trắc môi trường là một loạt các bước và hoạt động để thu thập, xử lý dữ liệu và tạo ra một tài liệu báo cáo về tình hình môi trường và các yếu tố liên quan đến nó. Quy trình này thường được thực hiện định kỳ (thường hàng năm) để cung cấp thông tin cụ thể về môi trường cho các tổ chức, doanh nghiệp, cơ quan chính phủ và công chúng. Dưới đây là một ví dụ về quy trình lập báo cáo quan trắc môi trường:

• Xác định mục tiêu và phạm vi: Đầu tiên, cần xác định mục tiêu của báo cáo và phạm vi của nó. Bạn cần biết mục đích chính của việc lập báo cáo, thông tin cần thu thập, và người sẽ sử dụng báo cáo.
• Thu thập dữ liệu: Thu thập dữ liệu về môi trường từ các nguồn khác nhau. Các nguồn này có thể bao gồm các thiết bị quan trắc, mạng lưới cảm biến, dữ liệu từ quan sát trực tiếp, và thông tin từ cơ quan chính phủ hoặc các tổ chức liên quan.
• Xử lý và phân tích dữ liệu: Dữ liệu thu thập được cần phải được xử lý và phân tích để chuyển thành thông tin có ý nghĩa. Các phân tích này có thể bao gồm đo lường mức độ ô nhiễm, phân tích xu hướng thay đổi môi trường, và so sánh với các tiêu chuẩn và quy định hiện hành.
• Biểu đồ và trình bày dữ liệu: Sử dụng biểu đồ, đồ thị, bản đồ và các phương tiện khác để trình bày dữ liệu một cách rõ ràng và dễ hiểu trong báo cáo.
• Đánh giá tác động và rủi ro: Báo cáo cần đánh giá tác động của hoạt động con người và các yếu tố khác đối với môi trường, cũng như xác định các rủi ro môi trường có thể gặp phải.
• Phát triển các biện pháp bảo vệ và cải thiện: Dựa trên thông tin thu thập và đánh giá, báo cáo cần đề xuất các biện pháp và chiến lược để bảo vệ và cải thiện môi trường.
• Lập kế hoạch và theo dõi tiến trình: Xác định kế hoạch thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường và thiết lập hệ thống theo dõi để theo dõi tiến trình triển khai.
• Soạn thảo và xuất bản báo cáo: Cuối cùng, báo cáo quan trắc môi trường được soạn thảo và xuất bản để chia sẻ với các bên liên quan.
• Phản hồi và điều chỉnh: Sau khi báo cáo được công bố, có thể cần phản hồi và điều chỉnh kế hoạch và biện pháp dựa trên phản hồi và kết quả thu được.
• Quy trình này cần tuân theo các quy định và tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế liên quan đến lập báo cáo quan trắc môi trường để đảm bảo tính chính xác và tin cậy của thông tin

IV. ĐỐI TƯỢNG LẬP BÁO CÁO QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG

Căn cứ Điều 54 Nghị định 38/2015/NĐ-CP và Khoản 27 Điều 3 Nghị định 40/2019/NĐ-CP, đối tượng phải thực hiện quan trắc môi trường định kỳ gồm:

• Đối tượng phải quan trắc nước thải định kỳ quy định tại các điểm a, b và c khoản 1 Điều 39 Nghị định này;
• Đối tượng phải quan trắc khí thải định kỳ quy định tại điểm a và điểm b khoản 1 Điều 47 Nghị định này;
• Đối tượng phải phân định bùn thải, chất thải rắn có chứa thành phần nguy hại loại một sao để quản lý theo quy định về quản lý chất thải nguy hại;
• Cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng quy định tại khoản 4 Điều 33 Nghị định số 19/2015/NĐ-CP phải thực hiện quan trắc thành phần môi trường đã gây ra ô nhiễm. Thành phần môi trường, tần suất và thông số quan trắc được xác định trong quyết định xử phạt vi phạm hành chính hoặc quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường hoặc xác nhận bản đăng ký kế hoạch bảo vệ môi trường.

V. THÀNH PHẦN TRONG BÁO CÁO QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG

Căn cứ Điều 108 Luật Bảo vệ môi trường 2020 quy định về đối tượng quan trắc môi trường như sau:

Thành phần môi trường phải được quan trắc bao gồm:

• Môi trường nước gồm nước mặt, nước dưới đất, nước biển;
• Môi trường không khí xung quanh;
• Môi trường đất, trầm tích;
• Đa dạng sinh học;
• Tiếng ồn, độ rung, bức xạ, ánh sáng
• Nguồn thải, chất thải, chất ô nhiễm phải được quan trắc bao gồm:
• Nước thải, khí thải;
• Chất thải công nghiệp phải kiểm soát để phân định chất thải nguy hại theo quy định của pháp luật;
• Phóng xạ
• Chất ô nhiễm khó phân hủy phát thải và tích tụ trong môi trường;
• Các chất ô nhiễm khác.